Drama: Si Kabayan Jadi Dukun (Bagean 1)

Si Kabayan Jadi Dukun

Drama Opat Bagian

Karangan: Moh. Ambri

Nu Ngalalakon

Saikem
Elu
Utun
Kabayan
Salhiam
Ki Silah
Ki Salih
Sudagar
Nyi Nonoh
Sujiah
Jang Agus

Bagean 1

Saikem keun nanghunjar lambar bari nyaliksik. Paromanna keur karueuheul, jamedud. Di jero imah parongpong euweuh naon-naon. Di juru aya bale-bale geus reyod, samak saheulay, bantal geus lada, sasampayan tina tambang geus ngoyondon, rantuy bubutan. Torojol anakna duaan Si Elu jeung Utun, rarudin. Nu saurang ngagiwing-giwing bogo meunang nguseup. Saikem ngalieuk barang anakna datang teh.

Saikem: "Tas ti mana Elu, Utun, ari ulin teh tara bebeja heula, kolot mah leungiteun!"

Elu: "Tas nguseup ti susukan, yeuh meunang bogo hiji."

Utun: "Pais Ema, keur deungeun sangu."

Elu: "Goreng bae Ema, ngeunah."

Saikem: "Geus bae dibeuleum, teu boga keletik. Jig ayeuna beuleum ka dituh. Sanguna mah keur diseupankeun keneh."

(Barudak nu duaan arindit. Saikem gutrut deui nyaliksik. Keur kitu cat Si Kabayan unggah, paraday-peureudeuy, lulungu tas hudang sare. Gek diuk dina bale-bale. Leungeunna susur-sasar kana palang dada, neangan kuntung roko).

Saikem: "Rek naon jor-jor kadieu? Lain ngablu ka dituh lalaki lebokeun tetelo teh. Balik oge ukur meakeun eusi boboko. Kaduhung aing mah boga salaki kanu kitu patut, kaduhung."

Kabayan: "Har ari Ikem, salaki datang teh lain kadua someah, ieu mah kalah ngambek. Anggur sing pangnyokotkeun kele, hanaang. Sukur mah aya cikopi, asa geus lila naker teu ngasaan cikopi."

Saikem: "Teu eudeuk teuing. Maneh mah lalaki naon, kabisa ngan ngajualan barang-barang pamajikan. Geura yeuh baju kami ngan kari saraket awak, teu boga keur salin-salin acan."

Kabayan: "Mending oge kitu, Ikem, ngarah teu bingung milih ari ngan boga hiji mah."

Saikem: "Eusleum sugan maneh mah. Geura tuh barang-barang pamahanan Bapa kami, beak ku maneh dijualan dipake maen kupluk."

Kabayan: "Mending oge kitu, Ikem, ngarah pindah teu hese angkut-angkut."

Saikem: "Nembal bae siah!"

(Gagang sapu dibabukkeun sataker tanaga. Kabayan luncat, guprak kana bale-bale).

Kabayan: "Bis bae keuna. Mun bebeja heula rek ngagebrag tumila mah, Ikem!"

Saikem: "Lain ngagebrag tumila deuleu, rek mekprek hulu sia!"

(Bari heat ngagebug. Kabayan nyungseb).

Kabayan: "Doraka Ikem ngalawan ka salaki, pamali."

Saikem: "Pamali nanahaon, lalaki nu kitu ules mah lebokeun jurig kuris. Ari wani ka awewe nu hengker. Kasebelan siah!"

Kabayan: "Salah atuh ngalawan kanu bedas mah. Malaur eleh."

Saikem: "Menggeus siah, burung."

(Saikem nyokot kaleng nu ngagorolong, dipalengpengkeun. Pruk kana bincurang Kabayan. Kabayan peperengkelan).

Kabayan: "Adaaaw...! Adaaaw, alah bincurang asa potong...!"

Saikem: "Puas siah, sugan rengkod mangkeluk teh. Sakali deui siah!"

Kabayan: "Geus ah, geus...geus...geus! Anggur siah pangninyuhkeun cilebu, keur ngeueum bincurang, ieu geura mani buncunur."

Saikem: "Teu sudi nyigcrig!"

Kabayan: "Ulah nyigcrig, cape, leumpang bae nu biasa."

Saikem: "Sangeuk, sangeuk!"

Kabayan: "Na awewe bahula-bahula teuing. Gancang Ikem, ieu napsu piambekkeun geus modongkol!"

Saikem: "Sangeuk, sangeuk!"

Kabayan: "Aeh, aeh...ieu dampal leungeun geus arateul!"

Saikem: "Sangeuk cekeng ge, sangeuk!"

Kabayan: "Na asana teh ku bahula-bahula teuing, kudu dikieu yeuh!"

(Gaplok kabayan nyabok pamajikanana dua kali. Dengek Saikem ceurik lolongseran bari ngocoblak).

Saikem: "Teu suka siah...! Teu suka aing mah. Ku kolot sorangan oge tara disiksa aing mah."

Kabayan: "Heueuh ku kolot maneh can disiksa, ku aing disiksa, nuhun angguran. Hayang deui?!"

Saikem: "Teu sudi, teu suka aing mah. Teu suka!"

Kabayan: "Kajeun, aing ge sangeuk!"

Saikem: "Paehan bae aing teh! Paehan, Kabayan!"

Kabayan: "Sangeuk, hoream ngagotongna ka astana!"

(Kabayan leos ka jero, Saikem ceurik keneh ngadingdiut. Keur kitu torojol Salhiam, tatanggana).

Salhiam: "Kunaon Ikem ceurik?"

Saikem (nyelang eureun tina ceurikna): Ku biwir!"

Salhiam: "Enya ari ku biwirna tea mah."

Saikem: "Naha atuh barang tanya ari geus nyaho mah."

Salhiam: "Bisi bae cilaka, aya nini-nini leweh."

Saikem: "Nu gelo, ditampiling ku salaki kudu seuri mah!"

Salhiam: "Kutan, nyeri henteu?"

(Kabayan norojol ti jero ngadenge nu cek-cok teh).

Kabayan: "Naon deui eta teh, Lur?"

Salhiam: "Ieu Kabayan kuring teh nanya ka Saikem, kunaon pangna ceurik, ngahariwangkeun tatangga."

Saikem: "Ceurik ku salaki uing, nu ceurik uing, di dinya teu perlu pipilueun."

Salhiam: "Tarima salah palebah dinya mah. Kieu Kabayan, engke deui mun rek nyiksa pamajikan, dewek bejaan. Daek dititah ngabantuan oge."

Kabayan: "Pamajikan, pamajikan dewek, ditampiling ku dewek, diupahanana oge kudu ku dewek, teu kudu ngengken ka batur. Lain kitu, Kem?"

Saikem: "Enya...! Naha asana teh make kudu dibantuan ku batur sagala, da katanagaan keneh nya, Kang?"

Kabayan: "Kadenge tah. Hoyah, isin nun, tunjuk-tunjuk hey, ambeh eraeun hey, sakali deui hey, takol bendena, horseh!"

Salhiam (bari ngaleos): "Karo-karo gelo. Salakina gebleg, pamajikannana teu jejeg."

(Si Kabayan cat unggah kana bale-bale. Guher deui sare, kerekna mani gegelegeran. Saikem los ka dapur. Ari balik deui ngelek boboko buntung jeung coet songhek, sok diteundeun dina samak, dihandap. Terus nyokot deui kele (ruas awi) paragi ngala cai, ditanggeuhkeun dina bilik. Teu lila torojol Si Elu jeung Si Utun, nanggeuy piring seng. Nu saurang deui bari nakolan piring).

Saikem: "Asak Elu beuleum bogo teh?"

Elu: "Enggeus Ema, ieu! Mana sanguna keur uing?"

Utun: "Uing mah dibere buntutna, Ema!"

Saikem: "Heueuh hade ge buntutna, ambih pinter ngepot. Ka dieu alasna. Pek sila tah di dinya!"

(Saikem ngalas barudak, saeutik sewang. Coetna sor diasongkeun).

Saikem: "Top geura dalahar, ulah gandeng bisi Bapa sia hudang. Disoro engke beuleum bogona."

(Kabayan ngulisik, ngadenge pamajikanana cacarita teh. Sirahna gogodeg, curukna acung-acungan ngati-ngati).

Kabayan (sorana rada ngirung niron-niron nu kasurupan): "Nyaem-nyaem...nyaem-nyaem...heeemmmmmmm! Capluk-capluk, heeemmmmmmmm...!"

Elu: "Ema...sieun...! Itu bapak siga rek paeh!"

Saikem: "Astaghfirullah, Bapa sia kasurupan. Repeh! Repeh!"

(Saikem nyampeurkeun. Brek diuk, sideku. Sirahna celenggeu).

Saikem: "Saha tea Embah teh, Nun?"

Kabayan: "Ngaing...akina salaki sia...!"

Saikem: "Eueueuh Aki Jufri. Mangga atuh Aki geura mulih, hawatos ka tuang putu."

Kabayan: "Ngaing hayang endog heula...!"

Saikem: "Elu, nyokot endog dina sayang hayam!"

Kabayan: "Hayang dua endogna."

Saikem: "Dua cenah, Elu!"

Kabayan: "Ngaing mah teu beuki endog atah, Nyai...!"

Saikem: "Haaar...??? Dikumaha atuh, Embah?"

Kabayan: "Kulub bae...! Dikulub...!"

Saikem: "Kulub heula, Elu! Gancangkeun!"

(Teu lila Si Elu datang. Song ngasongkeun endog meunang ngulub ka indungna, song disodorkeun ka embah).

Saikem: "Asak Embah, da digelekkeun!"

Kabayan: "Bantuan atuh mesekna. Tah!"

(Endog hayam dipesek ku duaan. geus beresih cangkangna sok dikana piringkeun).

Kabayan: "Mana uyahna?"

Saikem (bari sor nyodorkeun uyah): "Mangga ieu!"

Kabayan: "Mana kejona?"

Saikem: "Aya ge sesa budak, Embah."

Kabayan: "Kajeun sesa ge."

Saikem: "Ieu aya hulu bogo, sedep Embah?"

Kabayan: "Beuki huluna ge. Nyaem...nyaem...! Aya keneh sambelan tah coet teh, Nyaiiii?!"

Saikem: "Urang caian deui, garing!"

(Coet tea sor di ka embahkeun. Dekul embah tuang dilalajoan ku tiluan. Si kabayan, barang geus beak, pek teurab, terus nyusutkeun dampal leungeunna kana bitis. Saikem hideng nyodorkeun kele. Leguk Si Kabayan nginum di tohtor).

Kabayan: "Nyaem...! Nyaem...! Nyaiii, sing nyaah ka salaki, ulah ngalawan. Kahayangna kudu diturut!"

Saikem: "Mangga, Embah, diestokeun!"

Kabayan: "Heueuh, Kabayan teh incu Embah nu pang dipikanyaahna, mihape nya! Ayeuna Embah rek balik."

(Goledag kabayan ngagoledag, guher deui sare).

Saikem (nyanghareup ka anak-anakna): "Jig arulin sing jauh! Bapa sia sare!"

Elu: "Bapa teh henteu paeh mah, Ema?"

Saikem: "His, kasurupan bieu mah ku akina."

(Saikem ngahontal bubututan, terus dipake tiung. Los kaluar ngelek boboko butut. Teu lila Kabayan hudang, culang-cileung. Nyeh seuri sorangan).

Kabayan: "Untung bieu aya Embah, bis bae sapoe jemput teu manggih kejo. Behna mah harayang seubeuh sorangan, teu inget ka salaki. Heuheuy deuh, Ikem...Ikem...!"

(Kabayan indit ka luar bari ngajingjing congkrang, rek ngala suluh). (*)

Nyambung ka Bagean 2

Moh. Ambri