Cakcak

Ngaran kuring teh Cakim. Ulah heran, lamun cek bangsa manusa mah eta ngaran teh kaasup goreng. Teu nanaon, kuring mah da lain bangsa manusa ieuh. Kuring mah saenyana bangsa cakcak.

Enya, cakcak!

Sarerea oge pasti apal ka bangsa cakcak mah. Meh aya di unggal imah, dina tembok jeung lalangitna. Dina tukangeun lomari jeung di para. Tingkarayap ning, jiga nu taya kapaur.

Hirup bangsa kuring teu weleh deukeut jeung bangsa manusa. Di mana aya manusa, di dinya pasti aya bangsa kuring. Najan enya hare-hare. Kuringnya kuring, manusa nya manusa. Malah bangsa kuring mah nganuhunkeun pisan ka manusa teh. Sabab teu kudu hese cape, bangsa kuring bisa boga tempat matuh. Euweuh dina sajarahna bangsa cakcak nyieun imah. Enya, lin?

Tapi ketang aya kalana bangsa manusa oge ngamusuh ka bangsa cakcak, lantaran dianggap ngotoran imahna. Bangsa kuring dikepukan ku sapu, dimusnahkeun. Harianeun ari bangsa meong jeung toke, eta mah musuh gerot, da geuning maranehna mah beukieun bangsa kuring.

Asana, bangsa manusa mah jarang nu merhatikeun kahirupan bangsa kuring. Enya, keur naon atuh, nya? Ari kuring mah, daek teu daek, sok merhatikeun sagala rengkak paripolah manusa, utamana nu boga imah, sakulawargana. Teu rek kitu kumaha tuda, diembung-embung ge sok kadenge jeung katempo. Cicing dina lalangit atawa tembok tea, di luhur pasti awas ka nu di handap mah.

Kuring ayeuna cicing di imah panggedena di komplek ieu. Lobaan sabenerna mah nu cicing di dieu teh. Tapi kuring mah wanohna jeung Si Cakem. Manehna teh bebene kuring. Ari nu dicicingan ku kuring mah kulibak-kulibek dina lalangit kamer pembantu jeung rohangan makan.

Anyar ketang di dinya mah. Samemehna kuring jeung Si Cakem teh cicing di lalangit rohangan tengah. Ngan kusabab asa sok sering garandeng, ahirna mah pindah ka dieu. Enya ka rohangan makan jeung kamer pembantu.

Ngaran pembantuna teh Neng Titin. Umurna karek dua puluhan. Parawan keneh. Sakitu mah boga rupa. Enya, geulis cek ukuran bangsa manusa mah. Cacak mun lain jadi pembantu mah meureun tembong beuki geulis wae.

Manehna teh urang lembur, ngumbara ka kota. Gawe di dinya geus lila jigana mah. Da sainget kuring ti leuleutik, manehna teh geus aya di imah ieu. Kapake meureun ku dununganana. Eta we da tara kadenge dicarekan atawa digeunggeureuhkeun. Ongkoh Neng Titin teh jalmana rapekan. Sagala panitah dunungan teu weleh dilaksanakeun kalayan hade.

Ari dunungan Neng Titin, nu boga ieu imah, terus-teras we kuring teu pati apal naon pagaweanana. Ngan nu eces mah manehna teh jalma beunghar. Lalakina ngaranna teh Pa Bakri. Umurna aya lima puluh taunan. Awakna rada lintuh. Huluna botak. Ari pamajikanana Bu Endah, umurna sahandapeun Pa Bakri, ngan angger geus deukeut kana umur lima puluh taunan. Awakna lintuh teu katulungan, bayuhyuh.

Maranehna boga budak lalaki, geus rumaja, saluhureun Neng Titin. Deni ngaranna teh. Ayeuna, cenah manehna keur kuliah. Naon ari kuliah, kuring teu pati ngarti. Da di bangsa cakcak mah euweuh basa kuliah teh.

Salila kuring jeung Si Cakem hirup di dieu, kaayaan teh tengtrem. Euweuh nu aneh-aneh. Kahirupanana meh bisa disebut kitu-kitu wae. Neng Titin sok tembong hudang janari, tuluy kaprak-keprek masak bari beberesih. Isuk-isuk kadaharan nu haraneut geus ngajagrag na meja makan. Nu boga imah ge mimiti salasarap. Kadang bareng, kadang sorangan-sorangan.

Pabeubeurang, mangsa di imah rada simpe, kuring sok turun tina lalangit jeung Si Cakem. Kitu lah tingkarayap kana tehel, tuluy naek kana meja makan. Neangan remeh keur ganjel-ganjel beuteung.

Kitu pagawean teh ari ceuli mah awas, mun kadenge aya sora manusa datang, kuring jeung Si Cakem sok buru-buru kabur. Untungna deuih di imah ieu mah euweuh ucing. Da mun aya mah meureun moal bisa turun tina lalangit. Nyiar dahareun ge meureun kapaksa ngadagoan reungit atawa rametuk nu datang. Kawilang alus we nasib teh.

Ngan dina hiji peuting mah bet aya kajadian nu aneh di kamer Neng Titin. Kira-kira tabuh sabelas, Pa Bakri rerencepan asup ka kamer eta. Kuring jeung Si Cakem nu keur ngadodoho reungit, puguh we rada heran.

"Rek nyinahaon Pa Bakri ka dieu?" cek kuring rada ngaharewos.

"Teuing atuh," tembal Si Cakem. "Cuang tempokeun we!"

Kuring jeung Si Cakem ngadedempes. Hayang apal kana pamaksudan Pa Bakri lain wayah kukulunuan ka kamer Neng Titin. Aya reungit pak ngerengeng ka hareupeun ge diantep we.

"Moal kapendakeun ku Ibu kitu?" Kadenge sora Neng Titin halon.

"Moal da sarena oge jiga bangke Si Ibu mah," cek Pa Bakri.

"Lah, abdi mah sieun, Pa..." cek Neng Titin deui.

"Sieun naon? Bapa nu tanggung jawab aya naon-naonna mah."

"Leres?"

"Enya. Gowat atuh!" Pa Bakri jiga nu teu sabar.

Najan lampu di jero kamer dipareuman, tapi da kaciri reyem-reyem tina cahaya lampu nu norobos loster ti rohangan makan. Neng Titin ngudar bajuna. Kitu deui Pa Bakri. Geus kitu mah...

"Nyinaraon nya eta kikituan?" cek kuring ka Si Cakem. Da saumur hirup ge asa kakara nempo jalma papuket kitu mah.

"Nyao, kami mah teu apal..." cek Si Cakem.

Antukna kuring jeung Si Cakem ngalalajoan kalakuan Pa Bakri jeung Neng Titin nepika lekasanana. Kitu teh bari teu ngarti nanaonan maranehna teh.

"Kem...!" cek kuring ka Si Cakem.

"Hem. Aya naon, Kang?"

"Cuang nyumput ka tukangeun lomari, yu!"

"Ey, rek nanaonan?"

"Ah, nya wang nyumput we," cek kuring bari tuluy ngudag Si Cakem.

Si Cakem lumpat ka tukangeun lomari. Ari geus di dinya mah Si Cakem teh pasrah dikumaha-kumaha ku kuring ge.

"Oh, meureun Pa Bakri jeung Neng Titin ge kawas urang kikieuan, nya?" cek Si Cakem.

"Enya meureun," cek kuring karek kapikir. "Tapi kitu nya ari bangsa jalma mah? Bari lila dih, teu boga kacape."

Si Cakem ngagitek-gitekeun buntutna. Ogoan di dituna mah. Ck...ck...ck...ck..., cenah.

Nu mimitina asa aneh, ari remen nyaksian mah jadi biasa deui. Pa Bakri jadi remen pisan peuting-peuting rerencepan asup ka kamer Neng Titin. Katempona Neng Titinna oge jiga nu ngadagoan. Geus asup mah terus we galungan. Rengsena, kalayan culang-cileung Pa Bakri ninggalkeun kamer Neng Titin.

Ngan ketang, hiji peuting mah aya kajadian nu aneh deui. Sabot Pa Bakri galungan jeung Neng Titin, panto kamerna aya nu ngetrokan. Pa Bakri buru-buru nyumput ka handapeun dipan. Pakeanana nu ngalumbuk dina tehel ge dibetot dibawa ka handapeun dipan. Kuring jeung Si Cakem rada olohok. Teu pati ngarti naha Pa Bakri kitu peta.

Geus kitu Neng Titin nu geus dibaju deui nyampeurkeun panto kamerna.

"Saha?" cek manehna.

"Kuring, Tin..." sora Si Deni ning, anakna Pa Bakri.

Bray panto kamer dibuka. Deni tuluy asup ka jero.

"Aya naon, A?" cek Neng Titin.

"Sssttt...!" cek Si Deni bari ngaragamang kana cangkeng Neng Titin.

Euh, geuning bapa jeung anak teh sarua wae kalakuanana teh. Ngoromeoh pembantu. Kuring jeung Si Cakem mah bati gogodeg. Kitu geuning ari kalakuan bangsa manusa. Bapa jeung anak titeuleum kana jungkrang nu sarua. Tuh, tuh, da tuluy galungan deui wae, jiga jeung Pa Bakri. Salila Si Deni galungan jeung Neng Titin, Pa Bakri mah meureun ngahephep handapeun dipan.

Si Cakem nereleng kana tembok, ka handap ngadeukeutan dipan. Kuring nuturkeun. Cle Si Cakem kana tehel. Kuring ngarandeg, ngawaskeun. Na rek naon manehna teh? Katempo Si Cakem lumpat, tuluy naek kana beuteung Pa Bakri. Atuh Pa Bakri reuwaseun. Manehna ngagurubuk bari ngagoak.

"Uaduh...!!!" cenah.

Atuh Si Deni nu keur galungan jeung Neng Titin ge ngagurubug. Reuwaseun aya jalma ngagoak handapeun dipan. Manehna gentak ngajewang samping, rap dipake. Tuluy manehna dongko nempo kana handapeun dipan.

Breh katempoeun aya bapana.

"Bapa nyinaon di dinya?" cek Si Deni.

"Maneh nyinaon los-los ka dieu?" Pa Bakri kalah malik nanya.

Si Deni ngabetem. Pa Bakri ngabetem.

Kuring nyikikik. Ck...ck...ck...ck...! Muji kana kajahilan Si Cakem. Ngadon ngareureuwas Pa Bakri. (*)

---

Ena Rs.