Kampung Kuta Pantrang Nanggap Wayang

Kusabab bareto panganten awewe diiwat ku dalang wayang, atuh ti harita karuhun Kampung Kuta ragrag ucap, cadu di lembur nanggap wayang.

Kampung Kuta sacara administratif kaasup ka Desa Pasir angin, Kacamatan Tambaksari, Kabupaten Ciamis. Lemburna teu pati lega, kitu deui jumlah pendudukna. Kahirupan wargana tina tatanen jeung nyadap kawung. Nu ngatur kahirupan warga, keur kapentingan pamarentahan diatur ku RT, RW, jeung Kepala Dusun, sedengkeun urusan adat dipupuhuan ku kuncen jeung kepala adat.

Sanajan Kampung Kuta teu pati anggang jeung lembur sejenna nu aya di wewengkon Desa Pasir Angin, tapi boh wangunan imah atawa tradisi kahirupan masarakatna nenggang ti nu lian. Nurutkeun pupuhu adat Kampung Kuta, unggal lengkah urang Kuta kudu anut kana tatali karuhun, saperti ngadegkeun imah, tatanggapan, asup ka leuweung tutupan, jeung ngurebkeun mayit.

Wangunan Imah

Dina ngawangun imah teu meunang make bata, jeung semen, rahabna kudu ngagunakeun kai, jeung awi. itu deui hateup imah kudu make kiray atawa injuk kawung. Oge teu meunang dipaseuk ku paku nu dijieun tina beusi, atawa waja. Ku kituna sangkan bahan keur piimaheun tetep nyampak, unggal warga mun ngabogaan anak, sapoe sanggeusna eta orok gubrag ka alam dunya, bapana kudu melak tutuwuhan pangpangna kai jeung kiray. Mun eta amanat karuhun dirempak bakal ngadatangkeun mamala ka pangeusi lembur. Kanu basangkal, hukumana daek teu daek kudu pindah ti eta lembur.

Nu aheng nyaeta waktu ngadegkeun imah. Sakumna warga nu aya di eta lembur, sabilulungan ngilu aub ngawangun, sarta teu kaci meunang buruhan. Ngan tangtu bae nu boga imah kudu nyayagikeun kadaharan. Nu dibayar teh ngan ukur tukang. Naon pangna teu meunang make semen jeung bata, cenah baheula, karuhunna waktu munggaran ngabaladah atawa ngadegkeun lembur, kungsi ngadegkeun wangunan make bahan tina bata jeung semen. Sangkilang make tanaga ahli, eta wangunan teu ngadeg-ngadeg, malah ujug-ujug dor-dar gelap, padahal harita teh keur usum halodo. Kitu deui mun ngawangun jalan, pantrang make bahan tina semen jeung aspal.

Sedengkeun alesan hateup imah teu meunang make kenteng, sabab kenteng mun geus peupeus teu bisa balik deui jadi taneuh, hartina bakal ngotoran eta lembur.

Salian ti eta arsitek imah kudu make suhunan panjang, cindekna teu meunang make pola wangunan leter L atawa leter U, sarta teu meunang nyanghareup ka beulah wetan.

Tatanggapan

Dina hal tatanggapan, boh nyunatan, boh ngawinkeun, atawa hajat sejenna, teu meunang nganggap wayang golek atawa wayang kulit. Nurutkeun Karman, nu jadi sababna patali jeung kajadian nu tumiba karuhunna. Baheula waktu buyutna nanggap wayang, aya kajadian nu ngageunjleungkeun. Acara hajat ngadadak kiruh, alatan panganten awewe diiwat ku dalang. Eta kajadian mangrupa wiwirang di kolong catang, nya gede nya panjang. Tah ku ayana kajadian sarupa kitu, ragrag pacaduan, sakumna urang Kuta teu meunang nanggap wayang. Kasenian nu sok biasa dijadikeun media upacara hajatan nyaeta tayuban, reog, jeung seni terebang.

Leuweung Tutupan

Umumna kaayaan leuweung nu aya di wewengkon tatar Sunda geus burindil, tutuwuhana corengcang alatan loba dijarah ku leungeun-leungeun jalma nu teu boga tanggung jawab. Padahal unggal leuweung geus ditangtayungan ku undang-undang.

Tapi anehna teh mun leuweung dijaga ku pamali sok walagri, saperti leuweung tutupan atawa leuweung larangan nu aya di Kampung Kuta. Eta leuweung nu perenahna aya di tapel wates Jawa Barat jeung Jawa Tengah, tara kagunasika ku leungeun-leungeun manusa. Unggal warga Kuta atawa warga nu aya di sabudeureun eta leuweung teu wani ngaganggu eta leuweung, cenah sieun kabadi.

Ti mimiti asup ka eta leuwuung tartib pisan. Kahiji teu meunang make dadampar suku (sapatu, sendal, jeung sajabana), sabisa-bisa kudu nyeker, sarta samemehna kudu ngumbah suku heula. Salila aya di jero leuweung teu diwenangkeun ngaheot, nyiduh, kiih, sok komo bubuang kokotor mah, oge teu meunang miceun runtah sambarangan, kakadekan, katut ngadurukan.

Mun ngarempak eta aturan, bakal aya mahluk leuweung nu bakal ngerewed jalma nu teu tuhu kana pamali tea. Leupas tina aya euweuhna mamala, ku ayana pamali saperti kitu, kaayaan leuweung kajaga kabersihanana, moal aya kajadian leuweung kahuruan saperti nu kaalaman leuweung di tempat lian, jeung salawasna tutuwuhan nu aya di eta leuweung bakal tetep walagri.

Ngurebkeun Mayit

Mun urang laha-loho ka Kampung Kuta moal manggihan astana atawa kuburan. Ti baheula mula, urang Kuta tara pirajeuneun ngurebkeun mayit di lemburna. Mun pareng aya nu kakapatenan katembong kacida riweuhna, sabab kudu ngurebkeun layon ka tempat nu rada jauh, nyaeta tonggoheun lembur, aya meureun tilu kilo mah. Malah aya nu dikurebkeun peuntaseun Walungan Cigalontang. Atuh waktu ngagotong pasaran teh kudu ngaraas heula walungan.

Ceuk Karman, lemburna ngan keur jalma hirup, ulah ngubur bugang naon bae, kaasup mayit. Cenah sangkan eta lembur beresih, anggang tina panyakit, pangpangna aya amanat ti karuhun nu ngaharamkeun aya astana di lemburna. Mun dirempak, cenah mah sapangeusi kampung bakal katarajang panyakit nu hese piubareunana.

Ngaruat Lembur

Dina sataun sakali, sabada panen atawa saencanna mitembeyan warga Kampung Kuta sok ngayakeun upacara ruat bumi. Eta hajat lembur mangrupa sukuran ka Gusti Nu Murbeng Alam, nu geus mere kanikmatan ku mangrupa hasil tatanen nu mucekil. Saencanna prung hajat, kuncen lembur jarah heula ka leuweung tutupan, sarta ngiriman ka karuhun, sangkan ditarima iman Islamna. Dina prungna acara dibuka ku tutunggulan, ngiriman, jeung dipungkas ku pintonan seni tayuban. (*)

Nana Munajat