Apan Abdi mah Lou Han

Nen diuk gigireun. Awakna rada ngadayagdag nyarande kana awak kuring. Teuteupna anteng kana akuarium. Nuturkeun panenjo kuring kawasna mah. Ari kuring, teuing kumaha, peuting ieu bet ngarasa betah neuteup akuarium teh. Teuing neuteup laukna, teuing neuteup caina, teuing berekbekna, teuing neuteup latar gambar karang tukangeunana. Akuarium anu biasana diapilainkeun. Padahal eusina lauk lou han. Lauk mahal, cenah.

"Ieu mah lauk mahal, Bapa. Tuh, tingali motifna oge kawas aksara Arab!" ceuk Si Alan anu merena. Soal Si Alan barangbere ka kuring, eta mah bagian tina bisnis manehna, supplier barang-barang bangunan. Ari kuring, lah, teu kudu dicaritakeun deui soal kalungguhan mah. Anu jelas, kuring milu nangtukeun rekanan pikeun pangwangunan hiji proyek di ieu kota mah. Tangtuna ge proyek pamarentah, apan kuring teh kaasup kolem pejabat eselon dua.

Anu jadi pikiran ayeuna teh, naha Si Alan kamari bet mere akuarium? Jeung nyaho deuih, dikirimkeunana teh lain ka imah "nu itu", tapi ka dieu, ka imah "nu ieu". Imah kuring anu mimindengna dieusian ku Nen.

Laukna, lauk lou han. Huluna nongnong, awakna semu beureum. Disidik-sidik bet enya motif dina awakna siga aksara Arab. Aya nu siga alif, aya nu siga elam. Ngan tungtungna, teuing ha, teuing emim, teuing hamzah.

"Lauk anu kieu teh Bapa, ku batur mah diteangan. Hargana oge mahal," ceuk Si Alan deui.

"Naon anu matak mahalna teh, Lan?"

"Motifna, Bapa. Ku batur ge geus ditawar lima juta, ngan ku sayah teu dibikeun. Sayah teh inget ka Bapa. Resep teu resep ku Bapa kudu ditarima."

Teu hade nampik pangasih. Najan harita mah, ceuk ingetan teh, naon bedana lauk lou han jeung lauk sejenna? Nu ieu mah istimewa, cenah, lantaran motifna kawas aksara Arab. Tapi tetep kuring teu ngarti ari hargana nepi ka ngajuta mah. Meureun aksara Arabna anu matak mahal teh.

Lamun tea mah peuting ieu kuring anteng neuteup akuarium, neuteup lou han, leuwih keuna mun disebut "tibatan neuteup nu lain-lain". Kaasup Nen anu nyarande kana awak kuring. Padahal Nen ukur diharudum ku simbut. Padahal can dua jam kuring pisan anu ngalantarankeun Nen ukur kitu papakeanana teh. Tadi mah komo, teu disimbutan-simbutan acan. Padahal tadi mah panenjo kuring teu daek ingkah tina sagala rupa nu aya di Nen.

"Urang teh bade kikieuan bae, nya?" ceuk Nen tadi di kamar, bari ngusapan dada kuring anu ngedeng gigireunana bari lungse.

Lamun tea mah kungsi ditonjok hulu angen ku Mike Tyson, ieu mah karasana leuwih ti kitu. Keur mah eukeur eta hal teh keur jadi pikiran kuring salila sababaraha poe. Ngan sok buru-buru disalenggorkeun. Anehna teh teu bisa leungit ku nu lain-lain, iwal ti leuwih pogot pagalentor asih jeung Nen. Ari tadi, bijil pisan tina biwir Nen bari neuteup leleb kana mamaras mata, tembus kana hate. Kuring ukur bisa ngahuleng bari teuteup anteng kana lalangit. Teu wasa paadu teuteup jeung Nen.

"Pa!"

"Kulan, Cay!" kuring maksakeun heureuy, saperti biasa sok nyabasakeun cayang ka manehna.

"Ku naon?"

"Ah, henteu. Ieu mah nuju ngumpul-ngumpul tanaga, bilih kedah..."

"Kedah naon? Kedah naon?" ceuk Nen bari nyiwit kana cangkeng.

Kuring ngagurinjal. Teu kudu aya alesan sejen pikeun hudang, ngarawel tutup awak sarawel-rawelna. Kaluar ti kamar. Nyician cai tina dispenser. Ngahirupkeun tipi. Diuk dina korsi. Tapi ahirna teuteup anteng kana akuarium, kana lou han, kana caina, kana berekbekna, kana hiasan karang tukangeunana. Nen nuturkeun.

Beuki lila, Nen beuki ngadayagdag ngabeungbeuratan awak kuring.

"Abdi mah alim sapertos lou han," pokna.

"Naha?"

"Sanaos awis pangaosna, sanaos dipupujuhkeun sagala rupina, tapi dikungkung dina kaca," cenah.

"Saur saha dikungkung? Apan Cayang mah tiasa bebas. Bade didamel mangga, bade neraskeun deui sakola, mangga. Bade aktif di organisasi oge teu aya nu ngahulag," ceuk kuring.

Nen teh lulusan paguron luhur, aktivis, malah kiwari geus digawe di salah sahiji pausahaan Si Alan, beunang ngasupkeun kuring. Kuring banget panuju waktu manehna aya karep hayang neruskeun sakolana ka S-2 teh. Kuring yakin pisan ku manehna mah bakal kaotakan. Atuh soal waragad, teu kudu leuleuweungan. Ceuk rarasaan, lamun teu kudu ngabiayaan sakola adi-adina mah, ku ngandelkeun gajih manehna sorangan oge cukup.

Nen teh panggih jeung kuring sataun ka tukang, basa kuring jadi narasumber dina diskusi ngeunaan "pembangunan berkelanjutan" di kampusna. Harita Nen jadi ketua panitiana, mindeng konsultasi jeung kuring. Antukna jadi kateterusan.

"Muhun waruga mah," cenah.

"Sanes, Cayang mah sanes lou han. Upami dina waruga mah, lauk emas, lauk kumpay anu girinyih ku gajih. Malih ceuk Bapa mah gurame, dikumaha-kumaha oge teu weleh pelem."

Didago-dago Nen nyiwit, henteu, teu cara sasari mun dieleg ku hal-hal anu samodel kitu.

Kalah ka pokna teh, "Waruga mah tiasa bebas, malah mun tiasa mah hoyong ngapung ngawang-ngawang ka langit nembus lapisan ozon. Tapi jiwa, Pa, teu kiateun. Jiwa abdi sapertos lou han anu katalimbeng dina akuarium."

Kuring geus ngabade ka mana leokna maksud omongan Nen teh. Sanajan henteu togmol, Nen miharep sangkan kuring jeung manehna ulah sakadar "mung ukur bade kikieuan bae". Sabenerna mah geus sababaraha kali Nen ngedalkeun maksudna teh, ngan beda-beda carana. Tapi kawasna harita mah can tepung jeung kereteg nu bijil tina ati kuring sorangan. Masih keneh bisa disalenggorkeun, bisa dibangbalerkeun ku rupa-rupa cara, kaasup dijadikeun anggota rombongan studi banding "pembangunan berkelanjutan" ka salas ahiji kota di tatar wetan, anu diteruskeun refreshing ka Bali.

Saenyana geus sababaraha poe ieu kuring mikiran pola hubungan kuring jeung Nen teh. Pangpangna mah ti saprak si cikal bebeja, yen manehna geus lulus ti SMA sarta hayang neruskeun ka paguron luhur. Beu, aing teh geus kolot, umur geus meh satengah abad. Sanajan di jajaran pejabat eselon dua di ieu kota mah, kuring teh pangorana, tapi angger bae diukur ku jatah umur mah geus kaasup kolem cueut ka hareup. Rus-ras ka ditu ka dieu.

Ras ka pamajikan, anu sok jadi bebenjon jeung batur saihwan disebut "pamajikan jaman perjoangan". Lain, lain teu nyahoeun kana kalakuan kuring teh, da lain sakali bae, jeung lain ayeuna bae deuih. Anu matak manehna nyieun rupa-rupa kagiatan teh, kuring ge surti, pikeun ngabangbalerkeun katugenah hatena. Utamana kagiatan-kagiatan sosial, anu dina emprona geuning milu ngalalancar kana jalan karir kuring di pamarentahan. Ras ka anak, anu nepikeun ka ayeuna katembong reueus pisan ka nu jadi bapana. Ras ka anak buah. Ras ka itu, ras ka ieu. Ras ka Nen.

Nen, enya Nen. Anu keur basa mindeng ka kantor mah disarebutna ku anak buah kuring teh "anak angkat bapa". Antukna jadi bahan gogonjakan deui bae. Anak angkat, anak anu bisa diangkat, dipangku, ditangtang-ditengteng dijadikeun bonteng sapasi. Nen, enya Nen. "Urang teh naha bade kikieuan bae?" ceuk Nen tadi, sarua jeung pananya nu aya dina hate kuring. Malah aya tuluyna, "Nepi ka iraha?" Tapi Nen ngungkabkeunana ku basa anu puitis, basa rasa anu sari-sari putus asa.

"Nen!"

"Kah!" tembalna. Teuteupna ceuleuyeu, tapi lain ceuleuyeu anu sasari.

"Kersa ngantosan?"

"Dugi ka beres Pilkada?" ceuk manehna megat omongan. Kuring unggeuk.

"Abdi ge terang Bapa teh bade dicalonkeun janten wabup. Abdi ge terang, saur sasaha oge kans Bapa kanggo janten wabup teh ageung pisan. Leuh, sakumaha teuing ramena upami Bapa ayeuna kanyahoan sareng abdi. Tangtos janten komoditas politik. Abdi ge terang Bapa bakal langkung milih karir ti batan abdi," omongna neregteg lir bedil otomatis Rambo.

"Sanes kitu, Nen. Nen sing percanten ka Bapa…."

"Percanten, abdi oge percanten. Namung, apan abdi mah lou han," ceuk Nen bari nangkeup tipepereket. Aya nu maseuhan kana dada kuring, anu ti tadi katembong ngembeng. (*)

---

Juara Harapan Saembara Ngarang Carpon Kujang 2005