Carita Ti Alam Gaib

Di hiji imah nu nenggang jauh ka tatangga.

Harita teh geus peuting, geus rehe jeung simpe. Tatangga ge meureun talibra jeung karerek.

Pada nyebut ludeungan pedah kuring sorangan di eta imah teh. Malum di pangumbaraan. Betah teu betah ge kapaksa, mun lain tugas mah moal ge kitu.

Keur sare teh, nyah beunta hideng sorangan. Ret ka jura kamar, lampu centir tembok, ngaleutikan. Peuting keneh tapi leungit pitunduheun. Kalah panon nyileuk bae gular-giler. Dipeureumkeun oge henteu daekeun reup.

Awak ngadadak leuleus. Embun-embunan kekerenyudan. Angen nyeri jeung hate sumeblak asa lalewang teu puguh rasa. Meunang sababaraha jongjongan samar pipikiran.

Sora cihcir jeung kerelek cai di pancuran nambahan jemplingna peuting. Kalakay dangdaunan di pipir imah tingkeresek kagasir angin nu maju ngulon.

Geblag-geblig di pipir imah sada aya nu leumpang. Paling kulit jantung cau murag, ceuk hate memener jajantung nu ngadadak ratug. Hiuk angin anu moncor tina bilik meneran embun-embunan. Karasa nyecep kana angen.

Hhhsssssppp...irung ungas-ingus.

Salin aambeuan. Sareungit kembang kananga diganti ku meledingna bau menyan campur setenggi.

Reket, di gigireun awak sada aya nu ngilu diuk. Bau menyan beuki nyesek kana irung. Tep..., lebah embun-embunan sada aya nu ngusap terus rasa kana hate. Ambekan bangblas asa lega. Ngan tetempoan jadi ngalangkang samar. Kerenyed indung suku asa aya nu ngutek-ngutek. Jeung leungeun ngangkat sorangan nangkeup harigu tuluy ngusap beungeut.

Leng ceuli jempling ku dedengean. Ngahieng tapi teu katorekan. Pikiran leungit tapi sadar.

"Gus...! Gus...! Gus denge, aing rek nyarita". Nu ngagero ti mana boa, mani tembres.

Astagfirullah. Teu ditembalan da sieun setan tea.

"Gus...! Gus...! Gus...!" Sora datang deui mani eces. Kana ceuli ti beulah kenca.

"Gus...! Gus...! Gus...! Aing mah lain jurig, lain dedemit. Ulah geder ulah reuwas. Aing rek talatah!" Sora datang pegat-pegat. Kana hate tembres, nyeredet. Sidik sora lalaki nu geus kolot.

"Agus...! Agus...! Agus...! Aing datang ka sia tunggal keneh sarundayan. Aing dulur sia!"

"Saha?" kuring nembalan ngawani-wani maneh. Tapi dina hate bae da genggerong mah mentegeg asa aya nu ngahalangan.

"Aing dulur sia!" jawabna beulki eces aya dina jero ceuli. Kuring teu bisa nyora!

"Lamun sia rek nyarita, cukup na hate bae. Teu kudu ku sungut, kabau-bau ciduh. Aing ngadenge jeung ngarti sakur ucapan hate jelema anu kumaha oge. Lantaran di alam aing mah ngucap teh teu kudu ku letah. Nyora teh teu kudu make elak-elakan. Hese pisan kudu bisa linyok bohong. Teu bisa ngabunian anu saestuna. Ngucap teh bener taya anu dihiding-hiding. Da sungut teh anu bukti mah ngan ukur dipake nyumput jeung sambutut ngabunian ucap sajati."

"Naha teu bisa nembongan?" kuring nyora jero hate.

"Aing bisa nembongan, bisa ngawaruga sejen! Ayeuna teu nembongan lantaran aing dicangcang, digantung ku tali, sudi rek indit. Lamun sia hayang neuleu aing eukeur nyarita, bisa, asal sia nunda raga. Sabab raga teh ngahalangan tetenjoan. Jeung raga teh mawa beurat dina sagala kahayang. Jelema anu bisa nunda ragana pasti bisa nyaho kaayaan alam anu dicicingan cara ku aing ayeuna. Anu jagatna estu lega narawangan. Henteu poek henteu caang. Lain ngampar henteu renjul. Henteu cara di jagat anu ku sia dicicingan ayeuna. Kahirupan di jagat aing mah teu cara di jagat dunya. Mungguh hirup anu ayeuna teh kumaha keur hirup di dunya. Jadi di dunya mah jadi eunteungna hirup nu engke kasampeur di alam cara aing kiwari. Pikeun jelema di dunya keur hirup na hayang senang ku laku serong. Eta teh jadi beubeurat hirup anu kiwari kaalaman ku aing. Matakna aing datang manggihan! Hayang pang nyaritakeun ka dulur aing anu masih harirup. Hayang pangnalangankeun kasusah anu jadi beubeurat hirup di jagat aing kiwari. Karasa leuwih sangsara pikeun aing nandangan hirup di jagat anu labas taya batas. Aing teh ngagantung antara langit jeung bumi, henteu antel teu bisa usik. Jadi datangna sora aing nyarita ka sia mah, ngan ukur ku rasa anu dipihapakeun ka angin, panyaliksik sukma."

"Di jagat aing. Sakur lacak ti mimiti medal ka alam dunya engke bisa ka tempo deui di alam aing nu baris datang. Kabeh, sakur nu kumelendang di jagat aing taya ngora taya kolot. Langgeng bae henteu aya nu disebut kolot atawa ngora anu nangtukeun kalilaanana. Nyorang waktu. Taya batas wiwilangan. Di alam aing mah diukurna ku lobana jeung robahna usik sorangan bae. Ari waktu teu cara di dunya, anu lilana diukur ku srangenge. Anu ti mimiti bijil nepi ka surup teh disebut sapoe. Urusan alam anu dicicingan ku aing ayeuna engke oge ku sia kaalaman. Ayeuna mah dengekeun heula aing rek talatah. Pangnepikeun ka Si Kodir anak aing!"

"Ku naon atuh henteu langsung bae ka jelemana?"

"Matakna henteu langsung ka jelemana. Ku lantaran raga eta jelema henteu kuat nahan geter, nampanan wirahma sukma. Moal kuat ku geterna rasa ti sejen jagat sabab henteu saeutik jelema anu dipaksa dipake nepikeun geterna rasa laju nunda ragana. Paeh tea ceuk nu hirup di dunya mah. Da katarik ku seot na sukma nu balik deui. Atawa kausir ku sukma ti raga sejen. Kumaha mun nyurup. Eta teh di ukur ku kuatna raga anu rek disurup. Tempo-tempo asupna sukma teh ngan semet genggerongna jeung anggena wungkul. Pikeun anu teu kuat mah nya sok gering da sukma eta raga anu disurup teh ised jauh. Ari mimiti asup na sukma teh tina ingetan. Matak anu disurup teh kudu keur cuweuh ingetanana. Jelema anu ingetanana sok mindeng reureuh. Biasana sok kaeureunan ku sukma anu nyaliara."

"Ucapan Kiai tetela aya bedana. Ceuk Kiai Sankoni mah cenah lamun urang geus di alam kubur teh bakal dipariksa ku dua malaikat. Nanyakeun nabi urang, agama urang, reujeung Gusti urang. Ari buktina geuning teu ditanya teu ditakon, da maranehanana geus nyarahoeun ieuh. Nanyakeun amal urang oge geus henteu da aya catetanana. Ti mimiti medal ka dunya jeung pindah alam oge tembong ku urang sorangan."

"Ceuk Kiai, lamun urang dipariksa di jero kubur teh, biwir urang dikonci. Anu ngomong teh ngan anggahota sejen bae. Ari buktina, geuning lain biwir, lain suku nu ngomong teh. Da ari geus kieu mah geus teu boga biwir-biwir acan. Ari ayana suku, leungeun, sirah, panon, eta mah raraga hirup keur di dunya. Anu jadi taneuh mun diruang di sedong kubur. Dibabetkeun ka laut nya ngahiji jeung cai laut. Lamun disantok lauk nya nyarelap jadi ceuhil, jadi daging, jadi tulang lauk anu ngahakanan."

"Raga anu ayeuna mah, beda jeung raga anu di dunya. Ari anu nangtukeun raga hirup cara aing kiwari, eta teh kumaha pamilih keur hirup di dunya. Lamun di dunya sok cukat-cokot teu beda ti beurit, nya kawas beurit bae. Anu beuritna henteu kawas beurit di dunya. Sakabeh ngaran anu taya bungkeuleukna di dunya, ti aing mah kadeuleu. Rengkak polah sakur nu harirup di dunya tetela kadeuleu natrat. Malah neuleu Si Yoyoh mah di Jakarta mani payu abong alus rupa. Ladang surabina geuning dipake nyieun imahna."

"Keun bae da ragana ieuh sakeudeung deui oge buruk ku nu meuli dijuligan. Diasupan kulumud endog. Keun engke karasaeun ku manehna sorangan. Anu nyeri moal bisa diubaran, anging ngubaran ku lampahna keur di dunya keneh. Ari geus ka alam aing mah mun nyeri teh tinggal ukel kasedih, sagala karasa. Mun kasedih taya eureunna, sagala kabungah taya wangenna taya watesna. Di dunya mah apan bungah jeung peurih teh silih genti, anu pangmindengna nya kapeurih bae. Tapi di alam aing mah bungah jeung sedih teh ngahiji teu silih genti."

"Pangna aing datang ka sia. Ku lantaran aya pangarep-ngarep ti alam dunya. Pangarep-ngarep anu ditunda ku aing keneh. Matak omat pisan ka nu harirup di alam dunya, ulah jalir kana jangji. Ulah boga hutang dibawa tilar. Lantaran ari jangji jeung hutang anu can kacumponan mah diarep-arep keneh ku nu harirup di dunya. Tah, ku kituna aing teh hayang pangnyaritakeun ka Si Kodir. Lantaran wasiat aing henteu diwaro bae."

"Kahiji, barang amanah ulah dijual. Kabeh barang geura bikeunan ka ahli warisna, ulah hawek sorangan. Kapan rayap dulurna. Kadua, pangmayarkeun hutang ka Si Saban lobana limalas perak. Jual be kebon aing nu sasiki, sesana pake meuli lampu masigit. Katilu, Si Bungsu ulah sina maceuh ka awewe. Kaopat, Si Entis poe Salasa geus balik geus nyampeurkeun ka alam aing. Tilelep di walungan Barito. Anakna geura teang di Banjarmasin. Di Moh. Noor, masjid jami no. 6. Tah sakitu be! Aing rek balik."

Burinyay panon nempo nu ngucilap. Ceuli katorekan. Tonggong karasa panas jeung angen nyeletit saliwat. Embun-embunan ranyud. Rieg awak asa bareurat jeung kesang mani juuh di sakujur. Tikoro halabhab.

Hiuk angin ngageber awak jeung nepakan seuseungit kembang anu malahung. Samar-samar lebah sorot centir tembong ngajorelat pakean bodas dibakutet tambang. Les teu tembong bareng jeung leungitna seuseungitan. (*)

---

Ki Kamal