Alap-Alap

Pangangonan oge tara kaliwat. Sawah, kebon atawa tegalan sok dipake pangulinan barudak di pilemburan. Kawas harita dina wanci Asar. Itoh, Abih, Anan, Enas, Ikik jeung Anih, masih keneh di sawah keur ngarangon domba. Sawahna garing kahalodoan tur anyar keneh dipibuatan. Kotakanana lalega, laluasa mun dipake arulin teh. Domba angonanana aranteng deuih. Mapay-mapay galengan jeung kotakan. Ngaremus jukut jeung turiang anu kakara jadi.

Barudak teh, boh awewena boh lalakina babarengan ngarabutan jarami jeung akar-akaran. Jebrud-jebrud dicabutan. Sok digundukkeun, saurang sagunduk sewang.

"Cap cung alap-alap! Saha nu wani maok sing busung dibentar gelap!"

Crot-crot Anih nyiduh dua kali kana gundukan jaramina anu padeukeut jeung meunang Enas. Sieun beubeunanganana aya nu maok.

"Piraku atuh euy wani maok nu batur da nu uing ge geus loba. Geura urang paluhur-luhur. Tuh geuning luhur keneh nu uing, nya," tembal Enas bari nuduhkeun beubeunanganana.

"Arenggeus euy atawa aracan?" cek Ikik anu jadi gegedugna nanyakeun ka babaturanana.

"Ke, karek meunang dua gunduk!" tembal Abih.

"Buru-buru atuh. Kari ngagundukkeun keur indungna. Geus dicontoan ku dewek, tah dua gunduk!" cek Ikik bari ngarahuh, cape. Gek diuk, nyanghunjar dina galengan. Ngadagoan nu sejen. Bru-bru deui nu sejenna nambahan gundukan piindungeun, hanca Ikik tadi tea, mani beuki ngahunyud.

"Enggeus euy?" Ikik nanya sakali deui ka babaturanana.

"Enggeus, lah!" tembal sawatara babaturanana bari haruhah-harehoh. Tuluy nyampeurkeun ka Ikik.

"Ke heula, urang reureuh sakeudeung. Cape, jeung ieu curuk mani peurih, kakeset jarami," cek Anan.

"Lah, reureuh mah engke bae bari ngahenen ari nyumput. Hayang geura buru-buru ucing-ucinganana!" cek Anih.

"Heueuh lamun teu jadi ucing mah. Kumaha lamun pareng jadi ucing pan leuwih cape," Anan rada nyengor ka Anih.

"Geus lah! Urang buru-buru priskeun ku dewek. Ulah paloba-loba omong bisi tuluy parasea," Ikik megatan omongan anu duaan.

Barudak ngarariung, nyanghareup ka Ikik anu ngeupeul jukut carulang genep gagang. Kembangna sina rancung ka luhur. Ari gagangna buni kakeupeul ku leungeun nu katuhu.

"Sok euy, geura ngarumpul!" cek Ikik.

Ceg barudak teh ngareupeul gagang jukut nu di acungkeun ku Ikik, hiji sewang.

Pok Ikik ngawihan:

Cit kucuit
demang kuntul.
Sirit tikait
bongan tungkul

"Ah, ah sudi ah! Teu kaci. Naon jorang ngawihanana!" Anih protes bari jamedud.

"Har, apan ambeh seuri, ambeh bungah," cek Ikik bari ngagakgak. Nu sejen oge saleuseurian deuih.

"Ke urang balikan deui atuh," cek Ikik.

Ciiit kucuit
demang kuntul.
Saha nu ngait
meunang pendul

Crot-crot nyiduhan leungeunna nu dipake nyekelan jukut tea. Bray dibuka. Pris...!

"Alah, dewek ucing euy. Meunang nu dicangreudkeun!" cek Anan, semu horeameun jadi ucingna.

"Untung euy dewek teu nyekel nu rada jangkung. Mun kitu teh jadi ucing cikalna," cek Abih semu atoh.

"Pek euy, geura depa atuh di gigireun jarami indung," Ikik nitah ka Anan.

Brek Anan depa. Nu sejenna riab tuluy nyarumput bari depa di gigireun gundukan jarami nu rea sabeunangna-sabeunangna tea. Dina hiji gundukan teu meunang aya nu nyumput duaan atawa tiluan.

"Enggeus euy?" ucing nanya bari rada cengkat.

"Geus...!" aya nu nembalan rada jauh.

Teu wudu ucing teh rada riweuh. Barieukeun milih gundukan nu disumputan teh. Tumpukan jarami aya 12 tumpuk, ari nu diteangan ngan limaan. Los ka dieu lowong, los ka ditu kosong.

Kaciri aya nu rada mucunghul, tonggongna rada papak jeung gundukan jarami. Ikik nyumput di dinya. Niatna mah rek nipu ka ucing. Gundukan jarami nu pendek, moal enya dipake panyumputan ku nu jangkung. Tapi ucing rancingeus, teu eleh siasat. Apal kana warna baju nu nyumput di dinya.

"Hong Ikik!" cek ucing ngagentak. Pucunghul, beretek Ikik lumpat miheulaan ucing nu geus lumpat ti heula muru tempat indung.

Siet, plek, juralit Ikik jungkir. Koprol miheulaan ucing hayang nepi kana jarami indung. Blak awakna tibeubeut. Nyeri-nyeri oge, awakna teh siga nu teu dirasa. Bungah bae nu aya bisa miheulaan ucing, nepi kana tempat indung.

"Meunang, heula dewek lah!" Ikik haruhah-harehoh. Atoh jeung cape bari nepakan dadana.

"Sugan teh moal nyabet ku jungkir euy, hanas dewek hare-hare," ucing rada ngaheab hatena.

"Keun lah, opatan deui, rek taki-taki dewekna."

Nu opatan nungtut ka-hong-keun ku ucing, sarta kabeh areleh. Euweuh nu bisa miheulaan lumpat muru kana tempat indung tea.

Ari Ikik jeung Anan mah dina iangan nu ka dua teu kudu milu dibilangan deui. Bye (baca: bay) mun dina istilah pertandingan olah raga mah. Kari nyarumput bae. Kari nu tiluan, nangtukeun saha-sahana nu jadi ucingna. Itoh kagiliran milangan, nunjukkan bari ngawihan, pokna:

Blag-blig-blug
jambe ngora.
Budak ngajeblug
euweuh kaera

"Abih ucing!" cek nu sejenna. Bring lalumpat. Nyarumput sanggeus Abih depa di palebah indung.

Saurang, dua urang nungtut geus ka-hong-keun ku Abih. Sanajan rada lila oge Abih aya milik. Teu kapiheulaan ku baturna dina muru tempat indungna. Jadi Abih nu meunang. Geus kitu diteruskeun kana iangan katilu. Itoh nu kaparengkeun jadi ucingna.

Ari rek maju kana iangan ka opat, barudak teh rareureuh heula, dariuk dina galengan, ngajajar. Kalayang aya alap-alap ngalayang di luhur.

"Alah itu aya alap-alap gede naker. Buluna rada kondang!" cek Abih rada tanggah.

Barudak nu sejenna oge taranggah deuih sarta ujug-ujug breng bae karakawihan:

Alap-alap pangigelkeun
dibere kadal sepotong
Alap-alap pangngigelkeun
dibere cau sepotong

"Tuh ngigel nya. Hideng, mani ngiplik bae salila-lila. Kawas nu ngarti sato oge ari dikawihan mah," cek Abih.

"Heueuh bae nya," tembal sarerea.

Soloyong, siet ka handap. Pung deui ka luhur. Alap-alap teh teup eunteup dina tangkal randu di sampalan beh ditueun sawah.

"Walah, mani ngan sakilat. Nyamber naon nya euy?" cek Anan ka batur-baturna.

"Galak nya alap-alap mah. Kawas dina carita wayang bae, make maling panganten sagala geuning, dina lalakon Alap-alap Dursilawati mah.

"Enya galak, pedah sok nyamberan sasatoan sejen. Keur urang mah aya alusna. Tuh itu oge meureun keur ngahakan Si Monyong nu diranggeum bieu teh. Hama pare urang ditumpes tah ku nu kitu, urang kabantuan jasa nya," cek Ikik.

"Heueuh nya...!" tembal batur-baturna.

Beuki lila poe teh beuki nyedek ka burit bae. Layung mimiti hibar ti beulah kulon. Di sawah beuki tiiseun da barudak geus baralik, ngagiringkeun angonan ka lemburna bari kebek ku kabungah. Ulin seubeuh. Angonan buncir. (*)

---

Akub Sumarna