Sakadang Kuya Jeung Sakadang Monyet Mimiti Sosobatan

Di hiji leuweung, hirup sabubuhan monyet. Di antara monyet anu sakitu lobana teh, aya hiji monyet ngora anu kacida bangorna. Salian ti bangor teh harak deuih. Dipapatahan mah dipatatahan, boh ku kolot-kolotna boh ku monyet mandahna, angger teu euih-euih. Bedegong beak karep. Anu matak manehna taya nu ngabaturan. Sasatna mah dipencilkeun we ku babaturanana teh.

Lila-lila mah manehna oge teu betaheun aya di dinya teh. Atuda rek betah kumaha, hirup sosoranganan taya anu ngabaturan. Ulin sorangan, neangan hakaneun sorangan, nepi ka sare oge kudu sorangan. Euweuh batur heureuy, euweuh batur pakumaha, euweuh batur ngobrol-ngobrol acan. Ari kalakuan teu daek robah. Angger bae bangor, bedegong, hayang meunang sorangan, jeung harak deuih.

Ahirna manehna indit ti dinya, ninggalkeun kelompokna. Ceuk pikirna, ti batan aing hirup di dieu euweuh nu ngabaturan mah, mending indit ka tempat sejen. Sugan ari di tempat sejen mah manggih batur anu daek diajak sosobatan. Da tetela, teu genah geuning hirup euweuh nu ngabaturan teh. Manehna indit gugurayangan, luluncatan tina hiji tangkal kana tangkal sejenna. Ari datang peuting, sare dina tangkal anu gede. Lamun beurang, neruskeun deui lalampahanana. Meunang sababaraha poe kituna teh. Ari dahareun mah, teu kurang-kurang, da di leuweung geledegan. Ngan ari pisobateun mah can manggih.

Nepi ka hiji mangsa, manehna anjog ka muara. Walunganana kaitung gede. Tuluy diuk dina tangkal kiara anu aya di sisi walungan. Ret ka handap, ku manehna katingali aya kuya, keur cicing dina batu lempar di sisi walungan. Jigana mah keur moyan. "Lakadalah, ieu sigana mah pibatureun aing teh," ceuk Sakadang Monyet dina jero hatena. Jrut turun tina tangkal kiara, tuluykeun nyampeurkeun ka kuya. Kuya batok anu umurna geus kolot.

"Keur naon Sakadang Kuya?" Sakadang Monyet nanya.

"Ah, keur kieu we, keur moyan," tembal Sakadang Kuya bari nelek-nelek Sakadang Monyet. "Ke, uing mah asa kakara ningali anjeun. Anjeun teh anyar ka dieu nya?"

"Enya!" tembal Sakadang Monyet bari ngadeukeutan Sakadang Kuya. "Uing mah lain urang dieu. Jauh asal mah, tuh ti leuweung beulah hilir, deukeut hulu cai walungan."

"Ambu-ambu, atuh jauh nya ari ti dinya mah. Rek naon atuh los-los ka dieu? Piraku sugan ari di ditu kurang hakaneun mah," ceuk Sakadang Kuya.

"Ih, soal hakaneun mah, asal daek, loba jeung sagala aya deuih."

"Enya, naha atuh los-los ka dieu?"

"Lah, nyaeta atuh. Keur naon sagala aya oge ari euweuh batur mah," ceuk Sakadang Monyet ngahelas.

"Na euweuh bangsa anjeun kitu di ditu?"

"Loba, malah nya di dinya pisan apan bangsa uing ngabubuhanana teh. Ngan, nyaeta atuh, hiji oge euweuh anu daekeun babarengan jeung uing. Sasatna mah uing teh dipencilkeun we. Anu matak uing lunta ti dinya, indit sakaparan-paran," ceuk Sakadang Monyet semu humandeuar.

"Naon sababna cenah? Piraku sugan ari euweuh asal-muasalna mah. Da sagala rupa oge apan kudu puguh sabab-musababna," ceuk Sakadang Kuya.

"Puguh eta anu matak uing teu ngarti teh. Pajarkeun teh cenah uing bangor, harak, hayang meunang sorangan. Ah, loba-loba deui we anu nyababkeunana teh. Padahal uing mah teu rumasa kitu. Eta mah saririk meureun, pedah uing kaasup monyet anu pinter jeung loba kabisa. Dasar monyet!" ceuk Sakadang Monyet, jadi ngarasa keuheul ka bangsana sorangan.

"Oh, kitu nya," Sakadang Kuya mesem bari unggut-unggutan. "Ari ayeuna anjeun rek ka mana?"

"Duka atuh."

"Enggeus we atuh cicing di dieu. Kabeneran uing oge euweuh batur. Sorangan."

"Na ka marana kitu anu sejen?"

"Geus parindah batur mah, ka beh hilir. Ka tempat anu leuwih tenang. Ari sababna, di daerah ieu ayeuna geus aya bangsa manusa. Sarieuneun ku manusa."

"Na atuh anjeun henteu milu pindah?"

"Nyaeta uing mah asa beurat mun kudu ninggalkeun ieu patempatan teh. Atuda ti leuleutik nepi ka ayeuna geus kolot kieu, can kungsi ingkah ti dieu, ari lain kapaksa mah. Sakali-kalieun. Hanas eta aya manusa, asal urang bisa nyingkahanana we jeung ulah ngaganggu ka manehna, tangtu manehna oge moal ngaganggu ka urang."

"Enya kitu."

"Tah, lamun anjeun daek, enggeus bae cicing di dieu jeung uing."

"Nya ari Sakadang Kuya daek mah sosobatan jeung uing, atoh we nu aya. Uing henteu hirup nyorangan deui. Sahenteuna atuh aya batur pakumaha," ceuk Sakadang Monyet, paromanna marahmay.

Tuluy bae duanana uplek ngobrol dina luhureun batu. Sagala dicaritakeun, sagala diomongkeun. Duanana ngarasa bungah, copelna aya batur ngobrol. Jadi henteu tiiseun teuing.

Tah, ti harita mimiti sosobatanana Sakadang Kuya jeung Sakadang Monyet teh. (*)

Saterusna: Sakadang Kuya Jeung Sakadang Monyet Ngala Nangka