Ciung Wanara

Kacaturkeun di Karajaan Galuh. Anu ngaheuyeuk dayeuh waktu harita teh nya eta Prabu Barma Wijaya Kusumah. Anjeunna boga permaisuri dua. Nu kahiji Dewi Naganingrum, ari nu kadua Dewi Pangrenyep. Harita duanana keur kakandungan.

Barang nepi kana waktuna, Dewi Pangrenyep ngalahirkeun. Budakna lalaki kasep jeung mulus, dingaranan Hariang Banga. Tilu bulan ti harita, Dewi Naganingrum oge ngalahirkeun, diparajian ku Dewi Pangrenyep. Orokna lalaki deuih. Tapi ku Dewi Pangrenyep diganti ku anak anjing, nepi ka saolah-olah Dewi Naganingrum teh ngalahirkeun anak anjing. Ari orok nu saestuna diasupkeun kana kandaga dibarengan ku endog hayam sahiji, terus dipalidkeun ka walungan Citanduy.

Mireungeuh kaayaan kitu, Sang Prabu kacida ambekna ka Dewi Naganingrum. Terus nitah Ki Lengser supaya maehan Dewi Naganingrum, lantaran dianggap geus ngawiwirang raja pedah ngalahirkeun anak anjing. Dewi Naganingrum dibawa ku Lengser, tapi henteu dipaehan. Ku Lengser diselongkeun ka leuweung anu jauh ti dayeuh Galuh.

Ari kandaga anu dipalidkeun tea, nyangsang dina badodon tataheunan lauk Aki jeung Nini Balangantrang. Barang Aki jeung Nini Balangantrang neang tataheunanana kacida bungahna meunang kandaga teh. Leuwih-leuwih sanggeus nyaho yen di jerona aya orok alaki anu mulus tur kasep. Gancangna budak teh dirawu dipangku, dibawa ka lemburna nyaeta Lembur Geger Sunten, sarta diaku anak.

Kocapkeun budak teh geus gede. Tapi masih keneh can dingaranan. Hiji poe budak teh milu ka leuweung jeung Aki Balangantrang. Nenjo manuk nu alus rupana, nanyakeun ka Aki Balangantrang ngaranna eta manuk. Dijawab ku Aki eta teh ngaranna manuk ciung. Tuluy nenjo monyet. Nanyakeun deui ngaranna. Dijawab deui ku si aki, eta teh ngaranna wanara. Budak teh resepeun kana eta ngaran, tuluy bae menta supaya manehna dingaranan Ciung Wabara. Aki jeung Nini Balangantrang satuju.

Ayeuna Ciung Wanara geus jadi pamuda anu kasep sarta gagah pilih tanding. Ari endogna tea, disileungleuman ku Nagawiru ti Gunung Padang, nepi ka megarna. Ayeuna geus jadi hayam jago anu alus tur pikalucueun.

Dina hiji poe, Ciung Wanara amitan ka Aki jeung Nini Balangantrang, sabab rek nepungan raja di Galuh. Inditna bari ngelek hayam jago tea. Barang nepi ka alun-alun amprok jeung Patih Purawesi katut Patih Puragading. Nenjo Ciung Wanara mawa hayam jago, eta dua patih ngajak ngadu hayam. Ku Ciung Wanara dilayanan. Pruk bae hayam teh diadukeun. Hayam patih eleh nepi ka paehna. Patih dua ngambek, barang rek ngarontok, Ciung Wanara ngaleungit. Dua patih buru-buru laporan ka raja.

Ari Ciung Wanara papanggih jeung Lengser. Terus milu ka karaton. Nepi ka karaton, Ciung Wanara ngajak ngadu hayam ka raja. Duanana make tandon. Lamun hayam Ciung Wanara eleh, tandonna nyawa Ciung Wanara. Sabalikna lamun hayam raja nu eleh, tandonna nagara sabeulah, sarta Ciung Wanara baris dijenengkeun raja tur diaku anak.

Gapruk bae atuh hayam teh diadukeun. Lila-lila hayam Ciung Wanara teh kadeseh, terus kapaehan. Ku Ciung Wanara dibawa ka sisi Cibarani, dimandian nepi ka elingna. Gapruk diadukeun deui. Keur kitu datang Nagawiru ti Gunung Padang, nyurup kana hayam Ciung Wanara. Sanggeus kasurupan Nagawiru, hayam Ciung Wanara unggul. Hayam raja eleh nepi ka paehna.

Luyu jeung jangjina Ciung Wanara dibere nagara sabeulah, beulah kulon. Dijenengkeun raja sarta diaku anak ku Prabu Barma Wijaya Kusumah. Ari nagara anu sabeulah deui, beulah wetan dibikeun ka Hariang Banga. Ku kabinekasan Ki Lengser, Ciung Wanara bisa patepung deui jeung indungna nyaeta Dewi Naganingrum. Lila-lila reka perdaya Dewi Pangrenyep teh kanyahoan ku Ciung Wanara. Saterusna atuh Dewi Pangrenyep teh ditangkep sarta dipanjarakeun dina panjara beusi.

Hariang Banga kacida ambekna basa nyahoeun yen indungna geus dipanjara ku Ciung Wanara. Der atuh tarung. Taya nu eleh sabab sarua saktina. Tapi lila-lila mah Hariang Banga teh kadeseh ku Ciung Wanara. Hariang Banga dibalangkeun ka wetaneun Cipamali. Tah, harita kaayaan Galuh jadi dua bagian teh. Kuloneun Cipamali dicangking ku Ciung Wanara. Ari wetaneunana dicangking ku Hariang Banga. (*)

---

Tina Pangajran Sastra Sunda (Budi Rahayu Tamsyah)