PLTU jeung PLTA

Krisis listrik, nepi ka di Jakarta wae kapaksa kudu giliran dipareuman. Kumaha ari di Cigorowek? Geus aya kana samingguna di Cigorowek mah harengheng. Peuting mangkukna, basa Aki Juhron datang ka imahna, bet tuluy ngelepek kapiuhan. Tapi kade, ieu mah lain pedah Si Buruy anu nyeungeut pepetasan di kolong imah Aki Juhron, atawa Si Melon anu sok pangangguran meuleum cengek dina tapas. Estuning taya anu apaleun pisan. Malah Nini Uhem oge, pamajikanana, mani langsung nyusulan Bah Dinta, dukun lepus anu kakoncara tea. Demi ngabela salaki, Nini Uhem teu malire kana poekna peuting. Ngingkig bae bari mamawa oncor, bubuhan harita di Cigorowek keur kabagean pareum listrik.

Aki Juhron kakara eling wanci subuh. Eta oge lain pedah jangjawokan Bah Dinta anu matih, sabab Aki Juhron mah elingna oge ukur nyelang ngalaksanakeun solat Subuh. Geus beres solat mah kapiuhanana dituluykeun deui. Eling-elingna teh basa waktu adan lohor kari lima menit deui. Atuh harita mah langsung bae ditalek ku Nini Uhem. Aki Juhron oge teu hese, tuluy nyaritakeun anu jadi cukang lantaran manehna kapiuhan. Ari masalahna teh nyaeta Aki Juhron ngarasa reuwas tur antukna prustasi, kulantaran ucing kadeudeuhna leungit tanpa lebih ilang tanpa karana.

"Ucing-ucing bae dipikiran Si Aki mah! Kajeun teuing sing modar oge atuh, ngarah rada aman lamun nyimpen lauk dina meja!" Nini Uhem jejebris.

"Na iraha Si Mela maling asin, ninina? Sangkilang bageur pisan Si Mela mah, beda pisan jeung ucing-ucing sejen. Komo jeung ucing garong anu Si Kowi mah."

"Enyaaa..., ari geus leungit rek kumaha? Rek laporan ka pulisi? Atawa rek tahlil?"

"Tuh, da didinya mah teu ngarasakeun pisan kana hate didieu teh. Puguh didieu mah nineung pisan ka Si Mela teh. Unggal peuting oge apan sok dikeukeupan lamun sare teh. Nikmaaat pisan sare jeung Si Mela mah, teu cara jeung..."

"Teu cara jeung saha siah? Hayoh jawab? Didieu dibandingkeun jeung ucing? Teu sopan pisan siah! Punten, lain lepel!" Nini Uhem rada nyentak.

"Geus atuh ninina, ulah ngajak pasea bae. Moal enya timburuan ka ucing atuh. Mun ka ucing gering mah pararuguh..."

Keur hog-hag kitu, hawar-hawar aya sora tina speker masigit. Jep, duanana jarempling bari ceulina mani rancung-rancung bae ngadedengekeun speker.

"Sodarah-sodarah warga Cigorowek dan sekitarnya...! Dina waktos ayeuna, Neng Arin nuju sedih kingkin prihatin, kumargi..."

"Buru atuh umumkeun! Sacara umum atuh, ulah subyektif!" kadenge aya anu nyarita rada tarik. Kawasna mah teu pati anggang ti nu keur nyarita kana mik.

"Aeh enya. Ampir bae poho, euy. Para wargi, warga Cigorowek dan sekitarnyah, aya sekilas impo dan kabar terkini anu kacida pentingna. Telah hilang seekor kucing milik Pa Kadus Ukar yang bernama Joni, dan kucing milik Neng Arin yang bernama Isud. Ciri-cirina, rupa hideung pulas bodas totol-totol. Disadana ngeooong. Karesepna ngahakan lauk jeung gurame. Tara ngegel ka jalmi, kajaba ka nu geulis..."

"Geus gandeng, ulah diembohan ku heureuy sagala rupa. Apan ieu teh masigit, nyaho!" Kitu anu kadenge tina speker teh.

Aki Juhron ngahuleng. Kawasna mah ngarasa hemeng alatan Kadus Ukar jeung Neng Arin oge saruana kaleungitan ucing. Mangkaning ucing manehna teh dalit pisan jeung ucingna Neng Arin. Kabogohna cenah mah. Nepi ka unggal malem minggu oge, Aki Juhron mah sok nganteur ulin ucingna ka imah Neng Arin.

"Moal kitu kawin lari mah? Aeh, na kawas jalma bae atuh!" Aki Juhron noroweco sorangan. Tarangna mani kerung-kerung bae mikiran ucingna anu leungit. Perkara leungit ucing teh horeng matak ngageunjleungkeun lembur. Sabab anu kaleungitanana lain Aki Juhron, Kadus Ukar, atawa Neng Arin wungkul. Kaasup ucingna Beh Sarmud, Nini Uti, Juragan Jekong, Mang Eon nepi ka ucingna Bah Dinta anu kakara lahir oge, sarua leungit tanpa laratan. Geus puguh deui ari sabangsaning ucing anu sok liliaran di luareun imah mah, geus teu katingali ringkang-ringkangna acan. Sasarina mah ucing garong anu buluna hideung meles, sok nangkring di hareupeun imah Neng Arin, siga-siga bogoheun ka Neng Arin tah ucing eta mah. Tapi ayeuna ucing-ucing ngadadak ngariles, teuing kamana.

Budal solat Isya di Masjid Al-Mukhtar, mani langsung reang nyaritakeun perkara ucing anu laleungit. Malah RT Tohel jeung Hansip Baron mah geus bur-ber kaditu-kadieu. Hanjakal pisan Bah Dinta teu walakaya, sabab ucingna oge sarua leungit.

"Ieu teh raja ucing di Cisaat keur ngarayakeun ulang taun. Numatak ucing-ucing milu ngaramekeun ulang taun raja ucing..." Kitu ceuk Bah Dinta, dukun legendaris, basa ditanya ku Kadus Ukar. Tapi teu pati didenge, sabab omonganana teu asup akal.

"Moal kitu aya reinkarnasi..." Aki Juhron rek nyarita, tapi teu kebat, kaburu ditempas ku Aki Amanta.

"Meunggeus gandeng, reinkarnasi nanahaon. Sidik aya anu maling!" kitu pokna Ki Amanta.

Sabot kabehanana keur tagiwur kitu, Mang Sueb lulumpatan ka imah Kadus Ukar semu anu rarusuh naker. Mani titarajong sagala rupa, bubuhan senterna oge geus meh beak batre. Gok, paamprok di buruan imah Pa Kadus Ukar. Bareng pisan jeung batu batrena anu beak. Atuh senterna oge pareum.

"Saha eta?" tanya Mang Sueb.

"Eta saha?" Kadus Ukar malik nanya.

"Aeh, Pa Kadus geuningan. Kabeneran pisan atuh. Kuring teh rek ngabejakeun perkara ucing!"

"Enya, kumaha, kumaha?" Kadus Ukar mani tibuburanjat.

"Rek percaya, rek henteu, Pa Kadus. Ucing teh ngagunduk di imahna Si Etom anu ngaku-ngaku profesor tea. Kabeneran bae kuring ngaliwat ka imahna. Da eta mah sora ucing mani saheng. Teuing rek dikumahakeun eta teh."

"Hayu atuh urang jorag ayeuna keneh!" Kadus Ukar nyarita bari tuluy ngingkig. Samemehna nyimpang heula ka pos ronda, rek ngajakan Hansip Baron. Kabeneran pisan di pos ronda teh jalma keur ngagimbung. Bring bae atuh kabehanana marilu. Leungeunna nyarekel obor jeung rupaning pakarang. Komo Aki Juhron mah mani panghareupna bari jeung ngabar-ngabar pedang pusaka titinggal karuhun. Hanjakal pisan Aki Juhron, kakara nepi ka lebah tanjakan oge geus kudu dipayang. Teu kuat ku eungap sigana mah, da geus aya kana opat taun katarajang bengek. Kawantu imahna Mang Etom mah rada nenggang ti lembur. Katambah jalanna nanjak deuih.

Anjog ka buruan imah Mang Etom, kabehanana mani ngahegak carapeeun. Bray, panto imahna disorot ku senter Kadus Ukar. Breh, aya tulisan ngajeblag kalayan atra tur bisa dibaca ku sarerea. "JANGAN DIGANGGU, SEDANG ADA PROYEK PLTU!" kitu unina eta tulisan teh. Sarerea oge tacan aya anu ngartieun.

"Etom, ka luar siah!" Aki Juhron nyorowok bari renghap ranjug. Ditema ku nu sejenna mani paheuras-heuras genggerong. Atuh puguh Mang Etom mani tibuburanjat mukakeun panto. Blak, panto dibuka. Gebeg, Mang Etom semu anu reuwas naker.

"Aya naon ieu teh?" Mang Etom ngajanteng dina lawang panto. Panonna ngulincer ka sakur anu keur ngagimbung di buruan imahna.

"Leupaskeun ucing aing! Lamun henteu, dijieun beurit maneh teh siah, Etom!" tembal Mang Sueb. Jadi pangwanianna ari loba batur mah.

"Sabar kelanan...!" teu wudu, Mang Etom oge beuki soak dina kaayaan kitu mah.

"Etom, ari maneh enyaan maling ucing?" Kadus Ukar tumanya rada leuleuy.

"Sanes maling, Pa Kadus. Abdi mah nambut heula sakedap," tembalna bari neger-neger maneh.

"Ari nginjeum teu bebeja teh, sarua jeung maling, Etom. Heug barina oge, na keur nanahaon make jeung ngumpulkeun ucing sagala rupa? Rek dijul atawa rek dikawin?"

"His, sanes pisan, Pa Kadus. Abdi mah teu pati bogoh ka ucing. Apan abdi mah bogohna oge ka Neng Arin!"

"Ari enggeus, jang naon atuh?"

"Kieu Pa Kadus. Apan di nagara urang teh kakurangan energi listrik. Unggal poe kagiliran pareum sapoe jeput, malah aya kalana kabagean pareum teh sapoe-sapeuting..."

"Tuluy?" Pa Kadus panasaran.

"Muhun, ari ras kana caritaan pajabat PLN, ukur ngawaradul. Ongkoh nyebutkeun tanaga listrik nepi ka 2010 aman. Ari kabuktianana? Lembur urang anu pangmindengna kabagean pareum listrik teh. Ari mangsana urang telat mayar listrik, mani taya ampun pisan, langsung didudut kabelna..."

"Ari hubunganana jeung ucing, naon eta teh?"

"Pa Kadus, oge ka sakabeh warga Cigorowek. Sakalian bae ku kuring baris dijentrekeun sajalantrahna. Kuring ngalakukeun ieu teh sabenerna mah pikeun kapentingan sarerea..." Mang Etom nyelang heula ngaluarkeun roko tina tina jero pesakna. Cekres, diseungeut. Serebung, serebung..., haseupna kaluar tina biwir jeung liang irungna, teu kaliwat diselangan ku batuk rada ngehkeh.

"Nurutkeun para sarjana fisika, ucing teh mengandung aliran listrik anu kacida rongkahna. Lamun buluna digosok ku beusi sapuluh juta kali, pinasti eta beusi teh bakal ngandung daya listrik anu rongkah. Lamun 10 juta kali ngagesek bulu ucing, eta teh bisa nyaangkeun bohlam 75 watt. Matak, kuring teh ngumpulkeun ucing saloba-lobana, ngarah sarerea bisa kabagian listrik. Minimalna saimah bisa meunang 100 watt," Mang Etom ngarenghap heula rada panjang. Atuh anu ngabandungan oge jadi panasaran, hayang leuwih eces kana maksud pagawean Mang Etom.

"Etom, ari singketan PLTU teh naon?" Si Among nyelengkeung.

"Silaing mah, ongkoh sakola, tapi teu nyaho anu kitu-kitu acan. PLTU teh singketan tina Pembangkit Listrik Tenaga Ucing," tembalna kalem pisan. Ditema ku sora ucing ti jero imahna.

Ngadenge caritaan Mang Etom, sarerea oge jadi leah. Anu tadina napsu ngagugudug oge jadi malik muji kana paniatan Mang Etom. Malah Kadus Ukar oge langsung imut ngagelenyu, nembongkeun paroman anu hegar marahmay. Kaasup, Aki Juhron anu langsung ngasupkeun deui pedang kana jero sarangkana.

"Lamun enya kitu, paniatan Mang Etom kacida mulyana. Kuring, salaku Kadus di ieu lembur, ngarojong pisan kana kagiatan Mang Etom. Malah lamun perelu bantuan tanaga mah, sigana barudak oge bisa ngabantuan ngagosokan bulu ucing." Kitu ceuk Pa Kadus, ditema ku surak, meh sakur anu keur ngagimbung. Mang Dasim nepi ka susuitan sagala rupa.

"Heug atuh, pake bae heula ucing anu kuring. Tapi omat, kudu dianteurkeun deui urutna!" Aki Juhron mairan.

"Tenang, Ki!"

"Emang oge rido, ucing emang dipake proyek PLTU. Malah isukan rek manginjeumkeun deui ucing anu minantu. Tapi Emang mah hayang kabagean opat ratus watt, ngarah bisa nyetel tivi jeung maen PS!" Beh Sarmud embung tinggaleun.

"Enya atuh, sok bae sing jongjon digawe. Keun, keur sarapan mah engke dianteuran ku Neng Arin. Bari...iraha atuh Mang Etom rek ngalamar budak kuring teh?" ceuk bapana Neng Arin.

"Engke bae panginten, saatosna rengse proyek PLTU," tembal Mang Etom semu anu bungaheun. Biwirna mani runya-renyu. Malah mun euweuh sasaha mah kawasna geus ajrag-ajragan. Padahal samemehna mah, bapana Neng Arin teh sok ngusir manehna lamun pareng apel ka Neng Arin.

Si Among ngabalieur bari tuluy ngaleos rada rurusuhan. Lamun caang mah, beungeutna bakal katingali mani nyeak beureum lir beusi atah beuleum. Puguh bae, sabab Neng Arin teh sasatna jadi kembang panyileukanna beurang jeung peuting. Kari-kari ayeuna, bapana mani togmol nitah ngalamar ka Mang Etom. Timburuan pisan Si Among teh.

Peuting isukna, kakara oge rerep perkara ucing, lembur Cigorowek geus kariweuhan deui alatan loba anu kaleungitan hayam. Anu matak ngenes mah nasib Mang Bahro, hayam teh mani diangkut jeung kandang-kandangna. Teuing saha jeung teuing naon maksud anu maling hayam teh. Nu eces mah dina poe ahad oge, di Cigorowek geus euweuh hayam anu ngulampreng hiji-hiji acan. Leungitna sakabeh hayam di Cigorowek teh mareng pisan jeung ngilesna Si Among.

Opat poe ti harita, Neng Arin nampa surat ti Si Among. Ari eusina suratna: "Neng Arin anu dipicinta kalayan nyata... hapunten akang tos ngageunjleungkeun lembur. Saleresna, akang pisan anu nambut hayam ti urang Cigorowek. Sumpah, teu gaduh niat maling. Ari tujuanna, akang teh hoyong nyobian ngayakeun percobaan PLTA (Pembangkit Listrik Tenaga Ayam). Hanjakalna eksperimen akang teh gagal total. Basa bulu hayam digosok ku jidar, tetela henteu ngadatangkeun daya listrik. Akang bingung. Mangkaning hayam teu kaparaban, seueur diantarana anu teu raraoseun. Ahirna, hayam teh ditungtutan we dipeuncit hiji-hiji tug dugi ka seepna. Ayeuna jadi seueur daging hayam. Akang bingung, ieu daging hayam teh kedah disate atanapi didamel opor? Upami teu kaabotan mah, bada magrib diantos di caket sasak Cimendong. Wayahna bantuan akang mangmasakeun ieu daging hayam. Keun engke akang nu ngicalanna mah. Urang nabung kanggo engke nyorang hirup rumah tangga..."

Kitu cenah eusi surat teh. Teu direngsekeun macana. Neng Arin unggut-unggutan bari ngagegerentes, "Mangga...! Kang Among...!"

Bada Magrib, Neng Arin rerencepan muru ka sasak Cimendong. Tapi henteu sorangan, da dianteur ku Hansip Baron anu ngajingjing borgol. (*)

Dhipa Galuh Purba