Embe Kuring Ditambahan Jurig

Usaha kuring balantik embe. Di kuring mah domba oge disebutna embe bae. Geus taya nu bireuk, Ki Pernata tukang embe urang Bendungan. Lain bae kajojo ku batur salembur, tapi ku urang lembur sejen oge. Memeh ka nu lian, boh nu rek ngajual boh nu rek meuli, daratangna teh tangtu ka kuring heula. Da eta cenah Ki Pernata mah gede tinimbanganana, tara ngamumurah pedah nyaho nu rek ngajualna butuh pisan ku duit, tara ngamahalkeun pedah nyaho nu rek meulina perlu pisan make. Eta kapercayaan nu rea kitu, ku kuring dijaga pisan. Ma'lum rea saingan, da rea deui tukang embe teh, komo di Langseh jeung di Cinagara mah, galituk.

Ari pasar embe anu baku, tempat pajemuhan tukang embe ti manamana, jeung tempat karumpulna anu rek meuli, nyaeta di pasar Kuningan, unggal poe Senen isuk-isuk, biasana nepi ka jam sawelas. Meh unggal poe Senen, kuring oge kudu bae masar ka Kuningan teh. Jauhna ka Kuningan ti lembur kuring aya salapan kilometerna, lalakon tilu jam leumpang bari ngagiringkeun embe mah. Lantaran kudu muru isuk-isuk geus aya di pasar Kuningan, atuh indit ti lembur teh unggal-unggal oge sok janari bae, pukul tilu pukul opat. Malah ari rea embena, da sok kendor, sakapeung pukul dua peuting oge geus miang. Biasana tara sorangan ari indit teh, sok babarengan jeung babaturan, pada-pada tukang embe batur salembur, Ki Jaya jeung Ki Karta. Mun maranehna kabeneran teu mariang, kuring sok ngahaja mawa Si Armad, anak tatangga, pikeun batur keueung di jalan jeung babakuna pisan mah pikeun mantuan ngagiringkeun embe-embe, kajeun olok ngupahan jeung ngajajanan.

Sakali mangsa batur kuring duaanana teu mariang, turug-turug Si Armad gering deuih. Ari teu miang, asa lebar, da marema rek Lebaran Haji. Usum kurban, usum ku nu perlu embe pikeun kurban. Mangkaning kuring geus ngumpulkeun embe jalu kabeh, mani raranggah, aya kana sapuluhna. Sabatae pimucekileun. Keueung-keueung oge, ah rek miang bae. Ingetan teh batur keueung mah engke oge di jalan papanggih jeung Ki Wira, tukang embe urang Ciawigebang anu biasana unggalunggal oge sok paamprok di Oleced.

Piisukeun rek indit, hujan terus-terusan ti isuk mula, malah ka sorenakeun mah pohara gedena. Raat-raat teh kira-kira pukul sawelas peuting. Cisande caah mani unggar-unggaran. Pukul dua peuting kuring miang teh. Embe nu sapuluh tea henteu dibawa kabeh, ukur dibawa lima. Ingetan teh bisi ripuh teuing di jalanna. Eta embe-embe anu lima, ku kuring dikantetkeun malar henteu bisa paburencay.

Nepi ka Oleced, Ki Wira tacan kasampak, didagoan saiheung-iheung teu jol bae. Kapaksa indit deui sorangan. Keueung mah nataku, mangkaning ngaliwatan kuburan.

Rada ripuh leumpang teh, da kudu jigjrig bae, lantaran lain kuring nu nungtun embe, tapi malah kuring nu ditungtun ku embe jalu salima-lima. Ripuhna pisan, eta mun Si Jalu nu lima teh dipareng beda kahayang. Nu sawareh hayang terus nu sawareh deui hayang balik atawa hayang nyatuan heula. Atuh pagunyeng-gunyeng.

Rek ngaliwatan kuburan pisan, awak geus ruy-rey. Inget kana beja. Cenah baheula Ki Sukandi bangsat gerot anu kakunang-kunang, aya nu maehan. Mayitna gugulayunan di gantung di eta kuburan. Kacipta matana buncelik, letahna elel-elelan. Mangkaning harita teh poek bulan, caang ukur reyem-reyem. Rey muringkak sabulu-bulu.

Naha atuh keur sakitu keueungna teh, ana leok teh Si Jalu kabeh sauyunan mengkol ka lawang kuburan, bus abus sarerea. Pangacian kuring geus ka mana boa, tapi inget ari digugur mah, da tambang teh dibeulitkeun kana beuteung. Teuing rek naraon Si Jalu make arasup ka kuburan teh. Dina tangkal caringin, katingal remengremeng patinggulayun mayit Ki Sukandil aya puluhan. Panonna patingpolotot, letahna patingarabay, handapeun jelema harideung patingalajrag igel-igelan. Jerit kuring ngajerit...les teu inget.

Inget-inget teh geus aya deui di jalan gede, geus di birit Desa Pagundan. Eta oge bane aya nu celuk-celuk ngageroan di tukang.

"Pernataaa...! Pernataaaa...! Dagoaaan...!"

Ingetan teh moal salah Ki Wira. Bari ngararasakeun kanyeri urut digugusur jeung tidadalagor, sakuat-kuat kuring nahan Si Jalu. Teu lila nu didagoan teh geus puncengis. Ku lantaran poek teu katingal beungeutna, teu katingal saha-sahana. Pok ku kuring ditanya.

"Ki Wira tateh?"

Nu ngabelegedeg teu ngajawab pananya kuring, kalah ka pokna teh.

"Ieu embe andika tinggaleun hiji!"

"Embe kaula?" ceuk kuring bari nyarasan tambang milang embe. Tetela aya kabeh limaanana oge.

"Ah, lain embe kula tamah, da nu kula mah aya kabeh lima."

Bari teu nembal sakemek, Si Anyar pinanggih teh ngaleos ka nu poek, les ngiles. Eta mah da mun teu kagusur ku Si Jalu, kawasna kuring ngayekyek di dinya nepi ka beurang.

Ti kajauhan katingal kelap-kelip cahya lantera anu digantungkeun sisi jalan hareupeun alun-alun desa Pagundan. Kuring hayang buru-buru muru ka dinya, angkanan teh rek ngadagoan beurang bae di alun-alun, kajeun kabeurangan datang ka pasar Kuningan. Sukur-sukur ge mun Ki Wira kaburu datang.

Tapi orokaya, teu bisa hayang buru-buru nepi ka nu caang teh, da Si Jalu bet jadi ribut, silih teunggar pada baturna, kawas aya nu diparebutkeun. Awak asa remek kabuntang-banting, da tambangna dibeulitkeun kana beuteung tea. Ari rek dilesotkeun sieun kabur, mangkaning poek. Pikiran teu weleh heran, ku naon jadi kitu, jadi teu akur, padahal tadi mah bangun lalayeut naker. Jeung tingharohoh deuih, kawas nu ngarambeu bikang.

Barang nepi ka nu caang, paingan da geuning embe anu anyar teh danten demplon pisan. Horeng nya sato oge teu bina jeung manusa.

Maksud rek ngadagoan beurang di alun-alun teh henteu kalakon, da kulantaran Si Danten teh pada marebutkeun bae, pada ngudag pada ngajagangan, keuekeuh nu maraksa keukeuh nu embung, ngan belenyeng bae Si Danten teh lumpat miheulaan. Beretek, beretek.

Si Jalu rampak ngarudag. Nu ripuh kuring deui bae kagusur. Alun-alun geus jauh kaliwatan. Nepi ka hulu dayeuh, ka lebah pengkolan ka Garawangwani, kuring geus beakeun tanaga, bru rubuh, tapi kagusur terus, teu meunang ampun. Les teu inget.

Inget-inget deui teh geus beurang, geus ampir nepi ka pasar. Tapi lain pasar Kuningan atawa pasar Ancaran, teuing pasar di mana. Eta bae boh tukang embe boh jelema-jelema nu ngagimbung rek mareuli, saurang ge teu aya nu wawuh. Kakara kuring manggih pasar anu sakitu ramena ku nu balanja jeung ku nu daragang, kawas di pasar malem bae. Eta meureun dumeh marema nyanghareupan Lebaran Haji.

Sanajan awak pareurih lantaran daradas urut kagusur, teu dirasa ieuh, da kaupahan ku mucekilna kauntungan. Kumaha teu rek mucekil, da nu mareuli teh teu nalawar deui sapanawaran kuring. Bro-bro bae dibalayar. Paosong-osong bangun nu sarieun teu kabagean, da meureun pada perlu pikeun kurban tea. Si Danten oge payu.

-=oOo=-

Ngandek tilu poe ti harita, sanggeus kuring eling bener, ngadenge ti pamajikan, yen harita teh poe Senen isuk-isuk, kuring kapanggih ku nu ngaliwat nyelap dina dapuran awi sisi cai. Tambang anu meulit kana beuteung kari sapotong. Tayohna, awak kuring nyelap dina dapuran awi, ari Si Jalu harayang terus ngudag...bret bae tambang teh pegat.

"Karunya," ceuk pamajikan teh. "Si Jalu limaanana, kapanggih bangkena ngarambang di leuwi hilireun jambatan kalereun Oleced. Tapi sakitu oge untung keneh, coba lamun si jurig awewe teh ngarupakeun jelema, moal boa andika anu ngambang bungkiang di leuwi teh!"

Ngadenge pamajikan banyol teh boro-boro hayang seuri, baluas bae nu aya. (*)

Ki Umbara