Ki Dipa Dibegal

Jaman baheula aya saudagar beunghar, boga bujang ngaranna Ki Dipa. Ki Dipa teh jelema teuneung taya kasieun. Hiji mangsa isuk-isuk Ki Sudagar nyarita ka Ki Dipa, pokna, "Maneh oge nyaho imah Ki Armasik di dayeuh, nu biasa ngayuh barang ka urang tea, lin?"

"Terang," jawab Ki Dipa.

"Poe ieu manehna geus jangji, rek naur hutangna saratus ringgit. Tapi ku sabab dewek gering keneh, wayahna maneh bae ka ditu, mawa surat ti dewek."

"Mangga, ari Juragan percanten mah ka kuring."

"Balik ti ditu engke ulah burit teuing, bisi poekeun di jalan. Ati-ati mawa duit, bisi kumaonam. Tah, ieu suratna.

"Nyuhunkeun pidu’ana bae. Mugi-mugi ulah aya halangan-harungan di jalan," tembal Ki Dipa bari nampanan surat.

"Heueuh, jung sing salamet!"

Sanggeus saged, bari teu poho nyorendang koja eusi timbel, jeung nyoren bedog, clak Ki Dipa tumpak kuda. Kuda digedig, berengbeng lumpat.

Kira-kira jam satu Ki Dipa geus nepi ka nu dijugjug. Ngan hanjakal Ki Armasik teu nyampak.

Cek pamajikan Ki Armasik ka Ki Dipa, "Tadi basa rek indit, aya talatah ka kami. Cenah mun aya Ki Sudagar atawa titahanana, dagoan bae da moal lila. Kumaha rek didagoan?"

"Rupina bade bae," walon Ki Dipa.

"Heug atuh, itung-itung reureuh ongkoh. Tacan dahar meureun nya?"

"Parantos tadi di jalan, murak timbel."

"Bisi tacan mah, jung menta bae ka Si Inem!"

"Leres parantos. Upami diwidian mah, bade ngiring maraban kuda di istal."

"Jung bae, da loba jukut mah. Enya karunya, capeeun!"

Jam tilu Ki Armasik karek datang.

Jam satengah opat Ki Dipa balik, bari mawa rajut duit eusi saratus ringgit.

Clak Ki Dipa tumpak kuda, berengbeng kuda lumpat bari teu eureun-eureun digedigan, da sieun poekeun di jalan.

Beuki jauh jalan teh beuki sepi, malah tungtungna mah teu ningal deui aya jelema ngulampreng di jalan. Bus jalan teh abus ka leuweung. Di jalan rendang monyet tarurun tina luhur kai panonobanana, tayohna megat nu ngaraliwat nu sok ngalawur sangray suuk atawa kulubna. Tapi narenjo kuda nu lumpat mengpengan mah, monyet-monyet teh nyingray nyarisi.

Ti kajauhan Ki Dipa nenjo aya awi malang di jajalaneun, kawas nu ngahaja ngahalangan nu lalar liwat. Kudana dipengkek sina ngendoran lumpatna, malah geus deukeut mah sina eureun. Jut Ki Dipa turun tina kudana, rek nyingkahkeun awi nu ngahalangan tea.

Sabot kitu jlang-jleng jelema dicarerong, laluncatan ti kenca saurang ti katuhu saurang. Nu saurang nyekel kadali kuda Ki Dipa, nu saurang deui nodong ku bedil, bari pok ngomong songong, "Angkat tangan! Mending paeh, mending hirup? Mun hayang hirup, ka dieukeun eta duit kabeh!" Tayohna nyahoeun Ki Dipa mawa duit loba.

Sajongjongan mah Ki Dipa teu bisa ngomong, ngan leungeunna bae duanana diangkat ka luhur, ranggah.

Sanggeus kumpul pangacianana, kakara manehna nyarita leuleuy, "Hade, ieu duit anu lobana saratus ringgit, ku kaula rek dipasrahkeun kabeh ka andika duaan, asal kaula dihirupan. Tapi...

"Tapi naon, hah?" ceuk begal nu nodong teh.

"Tapi kieu," ceuk Ki Dipa. "Lantaran ieu duit anu dunungan, supaya dunungan percayaeun yen kaula geus aya nu ngabegal, nya kudu aya tanda-tandana."

"Gampang, pikeun tandana mah, suku maneh bae ku aing rek dibedil!"

"Atuh nyeri meureun, sing hawatos bae ka kaula."

"Ari geus kudu kumaha?"

"Ieu bae baju kaula sampaykeun tuh dina dahan kai, tuluy bedilan ku andika sing nepi ka karancang," ceuk Ki Dipa, bari ngalaan bajuna.

"Mun ningal baju kaula karancang ku pelor mah, tangtu dunungan teh percayaeun."

"Hade, jung sampaykeun ku sorangan!"

Sanggeus disampaykeun, tuluy baju teh ku Ki Begal dibedilan, nepi ka pelorna beak.

Barang Ki Dipa nyahoeun yen pelorna geus beak, ngan serepet bae manehna mesat bedog. Bari ngabar bedog, manehna cocorowokan nangtang. "Sok, ayeuna mah ka dieu duanana, urang gelut!"

Begal nu nyekelan kadali kuda, sot kadali…berebet lumpat mungguh tipaparetot. Nu nodong ku bedil nurutan baturna, ngacir.

Bari seuri sorangan Ki Dipa nyokot bajuna anu geus karancang tea, rap dipake. Tuluy nyampeurkeun kudana, clak tumpak. Kuda digedig, berengbeng lumpat. (*)

---

Ki Umbara